Co nowego?
Czym jest centrum nauki i techniki? Placówką edukacyjną czy kulturalną? A może to dom kultury współczesnych „techno-czasów”?
W maju 2025 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zainicjowało prace nad nowelizacją ustawy o instytucjach kultury. To bardzo dobra wiadomość, gdyż istnieje wyraźna potrzeba aktualizacji ich misji. Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, założone w 2005 r., było pierwszą w Polsce instytucją kultury ukierunkowaną na popularyzację nauki i techniki. Dziś, po 20 latach, na terenie naszego kraju działa już kilkadziesiąt tego typu placówek. Pasaż Odkryć w Tarnowie, otwarty we wrześniu 2022 r., wpisuje się w ten trend — organizacyjnie działamy, jako instytucja kultury.
Problem wiąże się z masową cyfryzacją, która niepostrzeżenie przeniknęła naszą codzienność. Żyjemy w świecie smartfonów, aplikacji bankowych, zakupów internetowych, w świecie, gdzie młodzi ludzie „siedzą” na Tik-Toku/Facebooku/Instagramie, a seniorzy mają kłopot z obsługą „komórki”. Jedni tracą podstawowe umiejętności manualne, drugim grozi wykluczenie cyfrowe. Co więcej, przyspieszenie tempa wdrażania nowości sprzedażowych doprowadziło do szybkiego starzenia się urządzeń technicznych. Wspomnieć można, chociażby smartfon, który zastąpił nam telefon, aparat fotograficzny, kamerę, kartę płatniczą, odtwarzacz muzyki… Przykładów można wymienić wiele, wszystkie doprowadzą nas do konkluzji, że nowoczesne technologie kształtują opinie i charakter współczesnego człowieka.
Dlatego jednym z zadań, które należy postawić przed placówkami zajmującymi się edukacją kulturalną, jest pomoc w umiejętnym korzystaniu z technologii oraz najnowszych osiągnięć nauki. Transformacja myślenia o zadaniach instytucji kultury wydaje się niezbędna. To już nie tylko warsztaty z dziedzin artystycznych, czy koncerty muzyczne, ale również zintegrowane zajęcia techniczne STEAM i wielkie festiwale! Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik, który odbywa się na stadionie PGE Narodowy, co rok odwiedza około 40 tys. osób.
Nie cofniemy ani nie zatrzymamy rozwoju nauki i cyfryzacji. Rozwiązania ustawowe przyznające centrom nauki i techniki równorzędne miejsce z tradycyjnymi instytucjami kultury to dobra droga i nie jest to tylko formalność, a raczej zrozumienie mechanizmów finansowania takich placówek oraz wyznaczanie im nowych misji i celów.
Artykuł opracowała Joanna Babula, Główny Specjalista ds. popularyzacji nauki, Kierownik Pasaż Odkryć Tarnów